Kanser, vücuttaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyüyerek tümör oluşturması sonucunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Kanserler genellikle hücre büyümesinin meydana geldiği bölgeye göre adlandırılmaktadır. Birçok kanser türü bulunmaktadır. Bu türlerin bazıları oldukça yaygın görülürken bazıları çok nadir meydana gelmektedir.
Kanserin doğru bir şekilde tespit edilmesi, durumunun anlaşılması ve tedavisinin planlanması için evreleme yönteminden yararlanılmaktadır. Bu yöntem tüm kanserlerde geçerli olmasa da birçok kanser türünde uygulanabilmektedir. Evreler kanserin vücutta nerede başladığına ve ne kadar yayıldığına göre değerlendirilir.
Baş ve boyun kanserleri boğaz, larenks, burun, sinüsler ve ağızda meydana gelen farklı kanser türlerinin belirtilmesi için kullanılan genel bir terimdir. Baş ve boyun kanserleri türlerinin büyük bir kısmı skuamöz hücreli karsinomlardır. Bu tür kanser düz ve ince olan skuamöz hücrelerde meydana gelmektedir. Bu yüzeyin altında ise epitelyum yer alır. Baş ve boyun bölgesinde bazı nemli bölgeler bulunmaktadır.
Bu bölgeler ise mukoza tabakasıyla kaplıdır. Kanserin sadece skuamöz hücre katmanın bulunması durumu karsinom in situ olarak adlandırılır. Bu dokudan daha derinlere ilerleyerek alttaki dokuları etkilemesi durumunda ise invaziv skuamöz hücreli karsinom olarak adlandırılmaktadır. Kanserin tam olarak nerede başladığı belirlenemediğinde ise bilinmeyen primer kanser olarak değerlendirilir.
Baş ve Boyun Kanserleri
Baş ve boyun kanserleri temel olarak beş ana türe ayrılır. Her bir tür aslında kanserin meydana geldiği yeri göstermektedir. Bu türler gırtlak ve hipofarinks kanseri, nazal ve paranazal sinüs kanseri, nazofarenks kanseri, ağız ve orofaringeal kanser ve tükürük bezi kanseridir. Baş boyun bölgesinde meydana gelen kanserler bu beş tür ile sınırlı değildir. Beyin tümörleri, özafageal kanser, göz kanseri, paratiroid kanser, sarkom ya da tiroid kanseri de baş ve boyun bölgesinde meydana gelmektedir.
Ancak bu kanserlerin teşhisi ve tedavisi baş ve boyun kanserleri türlerine göre çok daha farklıdır. Baş ve boyun kanserleri içerisinde yer alan kanser türlerinin de kendi alt türleri bulunabilmektedir. Örneğin ağız ve orofaringeal kanser içerisinde dudak kanseri, bukkal yanak kanseri, diş eti kanseri gibi farklı kanser türleri yer alır.
Baş ve Boyun Kanserleri Nedenleri
Kanserin bazı türleri daha sık bazı türleri ise daha nadir görülmektedir. Ancak kanser, insanlarda en sık görülen hastalıklardan birisidir. Bununla beraber en ölümcül hastalıklar arasında yer almaktadır. Buna rağmen hala daha kanserlerin neden oluştuğu bilinmemektedir. Kanser son derece karmaşık yapılı bir rahatsızlıktır. Bazı risk faktörleri kişilerde kanser riskini artırmaktadır.
Ancak hiçbir risk faktörünü barındırmayan kişilerde de kanser oluşumu meydana gelebilmektedir. Diğer taraftan birçok risk faktörüne aynı anda sahip olan kişilerde hiç kanser hastalığı görülmeyebilir. Alkol ve sigara kullanımı, bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar, obezite, genetik mutasyon, radyasyona ya da çeşitli kimyasallara maruz kalma ve genetik yatkınlık bu risk faktörlerinden bazılarıdır.
Baş ve Boyun Kanserleri Belirti ve Bulgular
Kanser türlerinin önemli bir kısmı genellikle hastalık ilerleyinceye kadar belirtiye neden olmamaktadır. Belirtilerin bulunduğu hastalarda ise kanserin ilerlemesi belirtilerin daha da şiddetlenmesine yol açmaktadır. Baş ve boyun kanserlerinde oluşan kanser türüne göre belirtiler de değişiklik göstermektedir.
Ağız ve orofaringeal kanser türlerinde sesin kısılması, boğaz ağrısı, kulak ağrısı, yutkunmada zorlanma ya da kilo kaybı meydana gelirken tükürük bezi kanserinde yüzde hissizlik, yüzün bir tarafındaki kaslarda zayıflık, ağzı tam açamama, yüzün sağ ve sol tarafında boyut farklılıkları olması gibi çok daha farklı belirtiler bulunmaktadır.
Baş ve Boyun Kanserleri Teşhisi
Baş ve boyun kanseri belirtileri ortaya çıktığında teşhis için ilk olarak fiziksel muayene gerçekleştirilmektedir. Ağızda ya da boğazda meydana gelen bazı kanser türlerinde kitle fiziksel muayene ile fark edilebilmektedir. Kesin teşhisin konabilmesi ya da kanserin hangi evrede olduğunun anlaşılabilmesi için fiziksel muayene tek başına yeterli değildir.
Diğer kanser türlerinde olduğu gibi baş ve boyun kanserleri türlerinde de bilgisayarlı tomografi gibi gelişmiş görüntüleme yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Ayrıca kesin tanının konabilmesi için bazı durumlarda biyopsi yapılması da gerekebilmektedir. Kanserin durumunu ve yayılımını gözlemlemek için PET/CT taramasına da ihtiyaç duyulabilmektedir. Kesin tanı konduktan ve hastalığın evresi belirlendikten sonra tedavi sürecinin planlanmasına geçilmektedir.
Baş ve Boyun Kanserleri Tedavisi
Baş ve boyun kanserleri tedavisi diğer birçok kanser türü gibi kanserin yerine ve evresine göre değişiklik göstermektedir. Genellikle henüz vücudun diğer bölgelerine sıçramamış, başlangıç evresindeki kanserlerde cerrahi operasyon ile tümör temizlenmektedir. Sonrasında ise kanserin tekrarlayıp tekrarlamayacağını takip etmek için hastaların düzenli kontrolden geçmesi gerekmektedir.
Birinci ve ikinci seviyedeki kanser türleri için radyoterapi ya da kemoterapi gibi tedavi seçenekleri mevcuttur. Bazı durumlarda her iki yöntem de birlikte tercih edilmektedir. Daha ileri evrelerde ise daha agresif yöntemler kullanılmaktadır. Bu süreçte genellikle kemoterapi ya da radyoterapi tedavisi ile ameliyat birlikte kombine bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Kanser çevre dokulara ya da vücuttaki diğer dokulara sıçradığında ilk olarak ameliyatla tümör alınmaktadır. Sonrasında ise kemoterapi ya da radyoterapi ile kalan tümörler yok edilmektedir.
Tedavi Süreci Nasıl İlerlemektedir?
Tedavi süreci büyük ölçüde hastalığın durumu, evresi, hastanın genel sağlık durumu ve hastanın istekleri doğrultusunda gerçekleşmektedir. Bazı hastaların genel sağlık durumu cerrahi operasyon için aşırı zayıf olmaktadır ve bu gibi durumlarda alternatif tedaviler tercih edilmektedir. Kemoterapi ve radyoterapi tedavilerinin ciddi yan etkileri bulunmaktadır.
Vücudun kimyasallara ya da yüksek frekanslı x-ray ışınlarına verdiği tepkiye ve hastalığın tedaviye nasıl cevap verdiğine bağlı olarak tedavi sürecinde değişiklikler yapılabilmektedir. Baş ve boyun kanserleri arasında yer alan bazı kanserler ciddi tehlikelere yol açabilmektedir. Ancak önemli bir kısmı da özellikle erken evrede teşhis edildiğinde başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
